Εβδομάδα απαγορευμένων βιβλίων

5700

Διατρέχουμε την “εβδομάδα απαγορευμένων βιβλίων“. Για όσους δεν γνωρίζουν: από το 1982 και μετά, η Αμερικάνικη Ένωση Βιβλιοθηκών σε συνεργασία με την Διεθνή Αμνηστία, καθιέρωσαν την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου ως “εβδομάδα απαγορευμένων βιβλίων” ως διαμαρτυρία για την απαγόρευση και τη λογοκρισία βιβλίων μέσα σε σχολεία, βιβλιοθήκες, ακόμα και την κυκλοφορία τους στην αγορά και για την ενίσχυση του πνεύματος της ελευθερίας της ανάγνωσης. Χάρη στο διαδίκτυο, έχει αρχίσει και παίρνει διεθνή χαρακτήρα.

Για όσους απορούν: ναι, ακόμα και σήμερα απαγορεύονται βιβλία σε πάρα πολλές χώρες για πάρα πολλούς λόγους, κυρίως θρησκευτικούς, πολιτισμικούς, εθνικιστικούς, πολιτικούς, φυλετικούς, σεξουαλικής ταυτότητας και πολλά άλλα. Φέτος η Εβδομάδα έχει ως βασικό θέμα την υποστήριξη της διαφορετικότητας.

Και τι μας νοιάζει αν απαγορεύονται και κάποια βιβλία πού και πού, θα πει κάποιος, τόσα κυκλοφορούν, ας διαλέξεις απ’ αυτά. Μας νοιάζει, γιατί η απαγόρευση οποιουδήποτε βιβλίου, όσο “ρηχού” ή “σοβαρού”, όσο ενάντια κι αν έρχεται στις πεποιθήσεις διαφόρων ομάδων, σημαίνει αυτόματα περιορισμό στην πρόσβαση πληροφοριών και αυτό από μόνο του ενέχει σοβαρούς κινδύνους σε μία ελεύθερη κοινωνία. Ή, τέλος πάντων, σε μία κοινωνία που θέλει να καλείται ελεύθερη.

Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, όμως, βιβλία που έχουν απαγορευτεί/λογοκριθεί σε κάποιο σημείο του πλανήτη, κάποια στιγμή στην ιστορία, περιλαμβάνουν τη Βίβλο, τη “Μεταμόρφωση” του Κάφκα, τη “Λολίτα” του Ναμπόκοφ, το “1984” και τη “Φάρμα των Ζώων” του Τζορτζ Όργουελ, το Κομμουνιστικό Μανιφέστο γραμμένο από τους Μαρξ και Ένγκελς, τον ” Εραστή της Λαίδης Τσάτερλυ” του Ντ. Χ. Λόρενς, το “Όσα παίρνει ο άνεμος” της Μάργκαρετ Μίτσελ, “Το σφαγείο Νούμερο Πέντε” του Κερτ Βόννεγκατ, αλλά και πιο πρόσφατα, ολόκληρη τη σειρά του “Χάρι Πότερ” της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, το “50 αποχρώσεις του γκρι” της Ε. Λ. Τζέιμς, το “Χαρταετοί πάνω απ’ την πόλη” του Καλέντ Χοσσεϊνί. Και, φυσικά, δεν μένουν απ’ έξω παιδικά βιβλία, όπως το “where the wild things are” (δεν ξέρω γιατί δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά) του Maurice Sendak, το πασίγνωστο και αγαπημένο “Πού είναι ο Γουόλντο;”, “Ο μάγος του Οζ” του Λάιμαν Φρανκ Μπάουμ.

Και ας έρθουμε και στη χώρα μας. Ανά διάφορες περιόδους (πχ, δικτατορίες, πόλεμοι εμφύλιοι και μη) απαγορεύτηκαν για πολιτικούς λόγους βιβλία όπως “Η ζωή εν τάφω” του Στρατή Μυριβήλη, η “Αντιγόνη” του Σοφοκλή, “Η καταγωγή των ειδών” του Κάρολου Δαρβίνου, ενώ λογοκρίθηκαν/δικάστηκαν/φυλακίστηκαν πολλοί συγγραφείς για τα έργα τους ή απλά για τις πεποιθήσεις τους.

Και ας μην ξεχνάμε και τον ρόλο της Εκκλησίας εδώ. Ο Εμμανουήλ Ροΐδης κατηγορήθηκε για το έργο του “Πάπισσα Ιωάννα”, ο Ανδρέας Λασκαράτος αφορίστηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ ο Νίκος Καζαντζάκης τη “γλύτωσε”, αφού αποδείχθηκε χρόνια αργότερα, από την έρευνα που έκανε η δημοσιογράφος Ελένη Κατσουλάκη, πως ο αφορισμός του δεν υπογράφηκε ποτέ.

Πιο σύγχρονη περίπτωση, για να μην νομίζετε ότι είναι παρελθόν όλο αυτό, είναι η εκδίωξη του μυθιστορήματος “Μντου Μίμη Ανδρουλάκη, που το 2000 διώχθηκε ποινικά για το περιεχόμενο του βιβλίου του.

Και ας μην πιάσουμε άλλες μορφές έκφρασης, μιας και πιαστήκαμε από τα βιβλία… Ενημερωτικά μόνο, αναφέρω εδώ πως πέρσι έγινε το πρώτο συνέδριο για την λογοκρισία στη χώρα μας, “Λογοκρισίες στην Ελλάδα”, στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου σε συνεργασία με το Παράρτημα Ελλάδας του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ.

Συμπέρασμα: Διαβάστε απαγορευμένα βιβλία και διαδώστε το μήνυμα για την ελευθερία στην έκφραση!

Υ.Γ. Ενδιαφέρουσα σειρά άρθρων με τίτλο “Τα αγαπημένα βιβλία των λογοκριτών” έχει γράψει για το Athens Voice ο Κωνσταντίνος Τζήκας, ρίξτε μια ματιά, για να παίρνετε ιδέες!

1 ΣΧΟΛΙΟ

Comments are closed.